Op 22 mei 2025 hebben Advocaten voor Vrede een anonieme open brief gestuurd naar de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA). De brief, ondertekend door 432 juristen, eist dat de beroepsvereniging publiekelijk de genocide en etnische zuivering in Gaza veroordeelt. Waarom dit nu zo’n schok is? Omdat NOvA eerder wel degelijk stelling nam tegen Rusland in 2022 en de Verenigde Staten in 2025, maar tot op heden zwijgt over de ramp in Gaza – een stilte die volgens de ondertekenaars onhoudbaar is.
Achtergrond van de "pijnlijke stilte"
NOvA’s snelle veroordeling van de Russische invasie op 2 maart 2022 was een van de eerste reacties van een Nederlandse beroepsorganisatie op een groot internationaal conflict. Evenzo publiceerde de Orde op 16 april 2025 een nieuwsbrief over de erosie van de rechtsstaat in de VS. Sinds de Hamas‑aanval van 7 oktober 2023 en de daaropvolgende bezetting van Gaza, is er echter geen enkel woord gevallen over de systematische vernietiging van civiele infrastructuur. Tussen 7 oktober 2023 en 22 mei 2025 zitten bijna 580 dagen van stilzwijgen – een periode die de advocaten beschouwen als een “pijnlijke stilte”.
De open brief en haar eisen
De brief, die exact het volgende citaat bevat, werd eerst gemeld door advocatie.nl op 20 mei 2025 en later door advocatenblad.nl op 22 mei:
“Wij juichen toe dat onze beroepsorganisatie stelling neemt tegen grove schendingen van de rechtsstaat elders in de wereld … Echter maakt dit de stilte die de NOvA tot op heden heeft betracht ten aanzien van de genocide en de etnische zuiveringen door Israël des te pijnlijker.”
In de brief wordt een morele plicht aangemerkt: NOvA moet niet alleen kritiek leveren, maar concreet actie ondernemen door het onderwerp op de agenda van de CCBE (Council of Bars and Law Societies of Europe) te plaatsen vóór de plenaire vergadering van 24‑27 september 2025 in Brussel.
Reacties binnen de juridische wereld
Initiatiefnemer van de campagne, Reinout Sterk, vertelde aan bnnvara.nl op 21 mei 2025: “De schendingen van het recht door Israël zijn evident. Het Internationaal Gerechtshof en de VN‑rapporteur hebben geoordeeld dat we kunnen aannemen dat er genocide plaatsvindt. Hoe langer de internationale gemeenschap dit laat voortduren, hoe meer het vertrouwen in de internationale rechtsorde afneemt.”
Zijn uitspraken verwijzen onder meer naar het vonnis van het Internationaal Gerechtshof van mei 2024, waarin voorlopige maatregelen werden opgelegd aan Israël om genocide te voorkomen. Ook Lucien Nix, woordvoerder van Advocaten voor Vrede, onderstreepte dat niet alle ondertekenaars hun naam willen zien: “Niet alle signaturen willen publiekelijk bekend zijn uit angst voor professionele repercussies.”
Internationale juridische context
De brief citeert tal van internationale bronnen: de VN‑specialrapporteur Francesca Albanese concludeerde in maart 2024 dat de acties van Israël voldoen aan de definitie van genocide volgens artikel II van het Genocideverdrag. Het Internationaal Gerechtshof heeft sindsdien drie afzonderlijke voorlopige maatregelen uitgevaardigd (januari, april en mei 2024) die door Israël grotendeels genegeerd werden.
Deze juridische druppels vormen een duidelijk signaal: de Nederlandse regering is, via NOvA, verplicht om zich te aligneren met internationale rechtspraak. Zonder een duidelijke standpuntvoornemen wordt de geloofwaardigheid van Nederland, de EU en de VN in toekomstige zaken ernstig ondermijnd.
Mogelijke consequenties en vervolg
Mocht NOvA niet reageren, dan dreigt een kettingreactie: nationale bar‑verenigingen kunnen hun eigen resoluties aannemen, de CCBE‑plenaire vergadering kan een resolutie uitbrengen die druk uitoefent op de Europese Commissie, en Nederlandse rechters kunnen zich in latere rechtszaken beroepen op het ontbreken van een professionele ethische richtlijn.
- Directe verwachting: een persverklaring van NOvA binnen twee weken.
- Medium‑termijn: opname van de Gaza‑situatie op de agenda van de CCBE‑vergadering (sep 2025).
- Lange‑termijn: mogelijke impact op Nederlandse wetsvoorstellen rond internationaal strafrecht en humanitaire hulp.
De campagne van Advocaten voor Vrede is niet op zichzelf staand. Een gelijkaardige brief van bijna 400 Nederlandse juristen – inclusief oud‑rechters J. Westhoff en K.A.J.M. Wetzels – werd reeds in mei 2025 aan de regering gericht. Het samenspel tussen deze twee initiatieven vergroot de druk op zowel de Orde als de politiek.
Waarom dit nieuws relevant is voor elke Nederlander
Het draait niet alleen om juridische terminologie. Een actief optreden van de Orde zou laten zien dat Nederlandse beroepsgroepen zich niet afzijdig houden wanneer fundamentele mensenrechten onder vuur liggen. Voor de burger betekent dit een sterkere morele signaalfunctie van het juridische systeem, en hopelijk meer concrete steun voor humanitaire hulp in Gaza.
Veelgestelde vragen
Wat vraagt de brief precies van NOvA?
De ondertekenaars eisen dat NOvA publiekelijk de genocide in Gaza veroordeelt, een formele resolutie opstelt en het onderwerp vóór september 2025 op de agenda zet van de CCBE, zodat een Europese juridische standpunt ontstaat.
Wie zit er achter de brief?
De brief is opgesteld door Reinout Sterk, initiatiefnemer van Advocaten voor Vrede, en wordt gesteund door 432 Nederlandse advocaten, waarvan een deel anoniem blijft vanwege beroepsrisico’s.
Welke internationale uitspraken onderbouwen de beschuldiging van genocide?
Zowel de VN‑specialrapporteur Francesca Albanese (maart 2024) als het Internationaal Gerechtshof (mei 2024) hebben vastgesteld dat de acties in Gaza voldoen aan de criteria van genocide volgens het Genocideverdrag.
Wat kan er gebeuren als NOvA niet reageert?
Een gebrek aan reactie kan leiden tot negatieve reputatie voor de Orde, verhoogde druk vanuit de CCBE en mogelijke politieke sancties. Bovendien ondermijnt het de geloofwaardigheid van Nederland in internationale rechtszaken.
Hoe verhoudt deze actie zich tot eerdere standpunten van NOvA?
NOvA heeft in het verleden snel gereageerd op conflicten zoals de Russische invasie van Oekraïne (2022) en de zorgen over de Amerikaanse rechtsstaat (2025). De huidige stilte over Gaza vormt een contrast met die eerdere, snelle uitspraken.