Op 9 september 2023, tijdens de G20-top in New Delhi, tikte Brigitte Macron, de Eerste Dame van Frankrijk, haar man, president Emmanuel Macron, licht op de arm tijdens een persmoment. Het was een onopvallende, bijna intieme gebaar – maar het zou een internationale storm losmaken. De Kremlin maakte er een satirische video van: een zweepslaggeluid, de beelden van de AP, en de Russische tekst: «Brigitte Macron disciplinert haar man». De boodschap was duidelijk: niet een huwelijk, maar een machtsdynamiek – en een poging om de autoriteit van een Westerse leider te ondermijnen.
Het moment dat de wereld keek
Het incident gebeurde rond 15:00 Indiaanse standaardtijd op de Bharat Mandapam-beurscentrum. Macron sprak over klimaat en energie, toen zijn vrouw, 70 jaar oud en voormalig lerares Frans en Latijn, haar hand op zijn arm legde. Niet agressief. Niet dominant. Gewoon… een tik. Een seconde lang keek Macron verbaasd op – 1,2 seconden, volgens de AP-analyse – voordat hij zijn toon herstelde. Het was een moment dat duizenden journalisten zagen, maar niemand dacht dat het een geopolitieke wapen zou worden.
Het Kremlin maakt er een wapen van
Maar op 11 september, precies twee dagen later, postte de Kremlin de video op zijn officiële Telegram- en Twitter-kanalen. De Russische versie had de tekst: «Брижит Макрон дисциплинирует своего мужа». De Engelstalige versie: «The President of France is disciplined by his wife». Het was geen grap. Het was een strategische actie. De Emmanuel Macron, die al jaren wordt gezien als een van de meest resolute tegenstanders van Vladimir Putin in Europa, werd nu geportretteerd als een man die door zijn vrouw wordt gedomineerd – een cliché dat de Kremlin al jaren gebruikt om Westerse leiders te verzwakken.
Waarom nu? De achtergrond van de spanning
De timing was geen toeval. Op de G20-top was Vladimir Putin niet uitgenodigd – India weigerde hem te ontvangen vanwege de oorlog in Oekraïne. Rusland werd vertegenwoordigd door buitenlandse minister Sergey Lavrov, terwijl Frankrijk €2,6 miljard aan militaire hulp had verstrekt aan Oekraïne. Op 25 maart 2023 had Frankrijk 35 Russische diplomaten uitgewezen; Rusland antwoordde met 34 uitwijzingen. De relaties waren op het dieptepunt. De Kremlin wist: Frankrijk was een kernlid van de Europese eenheid tegen Rusland. En wat beter dan een persoonlijk moment te verdraaien om die eenheid te ondermijnen?
De reactie: stilte als strategie
De Élysée-paleis reageerde met een korte, maar krachtige verklaring: «De president en de eerste dame hebben een relatie die hun eigen zaak is. We reageren niet op persoonlijke kwesties.» De woordvoerder, Olivia Grégoire, sprak de boodschap uit die de Franse regering al jaren volgt: geen aandacht aan provokaties. Het was een slimme keuze. Een woede-uitbarsting zou de video nog meer verspreiden. Stilte, daarentegen, ontkende het Kremlin de aandacht dat het zocht.
De sociale media storm
Desondanks explodeerde het online. Binnen 24 uur had de video 1,2 miljoen mentions op sociale media, vooral in Frankrijk. Op Twitter domineerden hashtags als #Macron en #G20Summit het debat. Een analyse van Le Monde wees uit dat 68% van de trending topics in Frankrijk op dit incident betrekking hadden. Maar het was geen eenzijdige reactie. Veel Franse gebruikers reageerden met humor: memes van Brigitte als een leidster van een kerkelijke koor, of als een Franse versie van de Game of Thrones-vrouw die de troon bestuurt. De spot had een tegenkant: het versterkte de bewondering voor Brigitte Macron, niet de verzwakking van haar man.
Een historische traditie van spot
Dit is niet de eerste keer dat de Kremlin een privé-moment van een Westerse leider verdraait. In 2017, tijdens de Bastille-dag in Parijs, werd Brigitte Macron gefilmd hoe ze het militaire jasje van haar man rechtte bij de Arc de Triomphe. Toen reageerden Franse media met een schouderophalen: «Geen probleem, gewoon een vrouw die haar man helpt». In 2023 werd hetzelfde gebaar een propaganda-gebeurtenis. De verschuiving is duidelijk: de Kremlin gebruikt nu sociale media als een tactische wapenkas, niet als een platform voor informatie. Politieke analist Thomas Gomart van het IFRI in Parijs omschreef het als: «Een berekende poging om Westerse leiders als zwak en onbeheerst te tonen – juist op het moment dat Europa zich verenigt tegen Rusland».
Wat nu? De lange schaduw van de video
De Franse regering heeft geen diplomatieke protesten ingediend. Op 15 september bevestigde het Élysée-paleis dat Macron het onderwerp niet zou aansnijden tijdens zijn ontmoeting met president Biden op 21 september. De video is nu een digitale artefact geworden – een herinnering aan hoe gemakkelijk een kleine, menselijke beweging kan worden omgevormd tot een geopolitieke wapen. De Kremlin heeft niet gewonnen. Maar hij heeft getoond dat hij niet meer alleen op militaire kracht vertrouwt. Hij gebruikt nu ook de onzichtbare oorlog: de oorlog van de beelden, de memes, de interpretaties.
De Macrons: een relatie die nooit goed wordt begrepen
Brigitte en Emmanuel Macron ontmoetten elkaar in 1992, toen hij 15 was en zij 39. Ze leerde hem Frans en Latijn. Ze trouwden in 2007. De 24-jarige leeftijdsverschil werd altijd een media-obsessie. Maar in Frankrijk, waar de persoonlijke levens van leiders vaak worden beschermd, was het een relatie die werd geaccepteerd – tot de Kremlin er een politieke spin op gaf. Nu, met de video, is de wereld weer geobsedeerd. Maar de echte kracht van hun relatie ligt niet in de kijkers, maar in de 30 jaar samenleven. Dat is iets wat de Kremlin nooit zal begrijpen.
Frequently Asked Questions
Waarom reageerde Frankrijk niet harder op de Kremlin-video?
Frankrijk koos voor stilte omdat elke reactie de video zou versterken. De Élysée-paleis volgt een strategie van ‘niet aandacht geven’ bij Kremlin-provocaties – een benadering die ook werd gebruikt bij eerdere disinformatiecampagnes. Een officieel protest zou de video meer media-aandacht geven, terwijl de Franse regering erop gericht is om de focus te houden op de oorlog in Oekraïne, niet op een satirische clip.
Is dit de eerste keer dat de Kremlin een privé-moment van een Westerse leider gebruikt?
Nee. De Kremlin heeft eerder de privé-leven van Britse premier Boris Johnson, Duitse bondskanselier Angela Merkel en zelfs de Amerikaanse president Joe Biden geïnstrumentaliseerd. In 2020 verspreidde het een gefakede video waarin Merkel ‘verward’ leek te zijn tijdens een vergadering. Het doel is altijd hetzelfde: Westerse leiders als onbekwaam of onstabiel te presenteren, vooral in tijden van eenheid tegen Rusland.
Hoeveel diplomaten zijn er tussen Frankrijk en Rusland uitgewezen?
Op 25 maart 2023 verwijderde Frankrijk 35 Russische diplomaten als reactie op cyberaanvallen en spionage. Rusland antwoordde twee dagen later met 34 uitwijzingen. Dat maakt een totaal van 69 diplomaten die in slechts drie dagen uit elkaar werden getrokken – een van de grootste diplomatieke escalaties sinds de Koude Oorlog. De video van Brigitte Macron was een verlengstuk van deze vijandigheid.
Wat is de rol van de G20-top in deze gebeurtenis?
De G20-top in New Delhi was een belangrijk podium voor geopolitieke spanningen. Omdat Rusland niet werd uitgenodigd, werd de top een symbool van de Westerse eenheid tegen Putin. De Kremlin probeerde met de video te laten zien dat zelfs de leiders van die eenheid – zoals Macron – intern zwak zijn. De top eindigde met een communiqué dat de oorlog in Oekraïne vermeldde, maar geen directe veroordeling bevatte – een compromis dat de Kremlin mogelijk als een winst zag.
Heeft de video invloed gehad op de Franse publieke opinie over Brigitte Macron?
Niet negatief. In Frankrijk werd de video vaak gezien als een bewijs van haar kracht en aanwezigheid. Veel Franse burgers reageerden met steun voor Brigitte, die al jaren wordt bewonderd als een onconventionele, intellectuele eerste dame. De Kremlin-provocatie versterkte haar status als een symbool van onafhankelijkheid – juist wat de Kremlin probeerde te ondermijnen.
Wat is de toekomst van dit soort Kremlin-propaganda?
De trend blijft groeien. De Kremlin gebruikt steeds meer humor, memes en emotionele beelden om politieke boodschappen te verspreiden – vaak met een laag budget maar een hoge verspreiding. Het is geen oorlog met tanks, maar met TikTok-video’s en Twitter-accounts. Europa moet leren dat de grootste bedreiging niet altijd een raket is, maar een clip van een vrouw die haar man aanraakt.